Przedawnienie roszczeń o zapłatę składki lub jej raty z umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

W przypadku umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawieranych w latach 2001 - 2003 zastosowanie w tej materii będzie miał przepis §8 ust. 8 rozporządzenia Ministra Finansów 24 marca 2000 roku w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. Zgodnie z tym przepisem „zbywca pojazdu ponosi wraz z nabywcą odpowiedzialność solidarną wobec zakładu ubezpieczeń za zapłatę składki ubezpieczeniowej, należnej zakładowi ubezpieczeń do dnia rozwiązania umowy, w przypadku, o którym mowa w ust. 4". Zgodnie zaś z ust. 4 zdanie drugie tegoż przepisu „Umowa ubezpieczenia OC ulega rozwiązaniu po upływie 30 dni od dnia zbycia pojazdu, nie później jednak niż:

1. z dniem zarejestrowania pojazdu na nabywcę,
2. z chwilą zawarcia przez nabywcę nowej umowy ubezpieczenia OC,
3. z końcem okresu, na jaki została zawarta."

Solidarność dłużników, w świetle tych przepisów dotyczy -  w mojej opinii - raty składki wymagalnej i nieuiszczonej przed dniem zbycia, a która to przeszła na zbywcę, oraz raty składki, której wymagalność powstała po dniu zbycia a przed rozwiązaniem umowy.  Należy przy tym podkreślić, iż istnienie solidarności dłużników nie jest tu uzależnione od określonego zachowania zbywcy, co oznacza, że nawet powiadomienie o fakcie zbycia i osobie nabywcy w okresie od dnia zbycia pojazdu do dnia poprzedzającego dzień wymagalności raty składki nie skutkuje ustaniem odpowiedzialności solidarności zbywcy i nabywcy. Determinowana jest jedynie faktem powstania wymagalności zapłaty składki lub jej raty przed lub po dniu zbycia pojazdu mechanicznego a przed okresem rozwiązania umowy OC. Oczywiście kwestią wtórną, ale o istotnym znaczeniu, jest tu dodatkowo ustalenie właściwego zakresu świadczenia w związku z rozwiązaniem umowy i normatywnym skróceniem okresu ochrony ubezpieczeniowej.

O braku nie tylko solidarności dłużników, ale braku zobowiązania w ogólności możemy mówić wówczas, gdy:

• termin wymagalności do zapłaty raty kolejnej składki nastąpił po dniu zarejestrowania pojazdu na nabywcę,
• termin wymagalności do zapłaty kolejnej raty składki nastąpił po dniu zawarcia przez nabywcę nowej umowy ubezpieczenia OC,
• termin wymagalności do zapłaty kolejnej raty składki nastąpił po upływie 30 dni od dnia zbycia pojazdu.

Ponadto, jeżeli analiza danego przypadku pozwoli na wyciągnięcie wniosku, iż mamy do czynienia z żądaniem zapłaty drugiej raty składki po wystąpieniu zdarzeń, o których mowa w powyższych punktach, to istotnie zmieni się przedmiot zarzutu dłużnika. Żądanie zapłaty drugiej raty składki wymagalnej po wyżej wskazanych zdarzeniach może być kwalifikowane jak żądanie spełnienia świadczenia nienależnego (nieistniejącego długu, ponieważ on nie powstał z uwagi na uprzednie rozwiązanie umowy). Zgodnie z art. 410 §2 k.c. świadczenie jest nienależnie, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Wygaśnięcie zobowiązania (rozwiązanie umowy OC w terminie, o którym mowa w §8 ust. 4 zdanie drugie rozporządzenia) powoduje, że będziemy mieli do czynienia z żądaniem spełnienia świadczenia, do której dłużnik nie był już zobowiązany w ogóle.

Do zwrotu nienależnie spełnionego świadczenia stosuje się przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i nast. k.c.), z zastrzeżeniem art. 411 k.c.  Zgodnie bowiem z art. 411 pkt 1 k.c. „nie można żądać zwrotu spełnionego świadczenia jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub wykonania nieważnej czynności prawne". W takiej sytuacji, zamiast zarzutu przedawnienia roszczenia dłużnik powinien ponieść zarzut merytoryczny w postaci braki istnienia wierzytelności. Oczywiście, z ostrożności procesowej w takich przypadkach można równolegle podnieść także zarzut przedawnienia.

W przypadku umów zawieranych od dnia 1 stycznia 2004 roku zastosowanie znajdzie przepis art. 32 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Zgodnie z tym przepisem zbywca pojazdu mechanicznego ponosi wraz z nabywcą odpowiedzialność solidarną wobec zakładu ubezpieczeń za zapłatę składki ubezpieczeniowej należnej zakładowi ubezpieczeń za okres do dnia powiadomienia zakładu ubezpieczeń o okolicznościach, o których mowa w ust. 1. tj. o fakcie zbycia tego pojazdu i o danych osobowych nabywcy). Jak więc wyraźnie wynika z tego przepisu za okres od dnia zbycia pojazdu (np. w drodze sprzedaży, zmiany, darowizny) do dnia powiadomienia zbywca i nabywca są solidarnie zobowiązani do zapłaty składki. Oznacza to, że ubezpieczyciel może dochodzić składki w sposób wskazany w art. 366 k.c. Fakt, że zbywca nie jest już w posiadaniu pojazdu nie zwalnia go z obowiązku zapłaty składki za okres, w którym wyżej mowa. W jego uzasadnionym ekonomicznie interesie jest jak najszybsze poinformowanie ubezpieczyciela o fakcie zbycia pojazdu i osobie nabywcy.

W mojej opinii pojęcie „należna składka" (należna rata składki), o którym mowa  w art. 32 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, należy rozumieć jako składkę (ratę składki) wymagalną. Jeżeli więc powiadomienie zbywcy nastąpiło przed nadejściem terminu wymagalności drugiej raty składki to trudno będzie mówić o istnieniu w tym zakresie solidarności dłużników (zbywcy i nabywcy), a co za tym idzie możliwości zastosowania instytucji, o których mowa w art. 366 i art. 376 k.c. W takim przypadku, zakład ubezpieczeń w terminie wskazanym w art. 819 §1 k.c. będzie mógł skutecznie dochodzić roszczenia o zapłatę składki z udzieloną ochronę - tylko od nabywcy pojazdu mechanicznego.

Kwestią wymagającą wyjaśnienia jest również dopuszczalność żądania zapłaty zaległej raty składki przez inny podmiot niż zakład ubezpieczeń, z którym została zawarta umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Ogólnie rzecz ujmując, w praktyce obrotu prawnego spotkać się z przypadkami windykacji przez przedsiębiorców w formie udzielonego pełnomocnictwa przez wierzyciela (tu: zakład ubezpieczeń) albo na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej do dochodzenia roszczenia lub też na podstawie zawartej umowy cesji wierzytelności. W omawianym problemie mamy do czynienia z podręcznikowym przykładem dochodzeniem przez firmę windykacyjną wierzytelności właśnie na podstawie cesji wierzytelności (przelewu wierzytelności). Dopuszczalność zamiany wierzyciela w drodze umowy przelewu wierzytelności uregulowana jest w art. 508 §1 k.c. Zgodnie z tym przepisem „wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobą trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownego albo właściwości zobowiązania".

Celem i skutkiem takiej czynności jest przejście wierzytelności (długu) na jego nabywcę (nowego wierzyciela). W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi (np. w przypadku przelewu zaległej raty składki przechodzi uprawnienie do żądania jej zapłaty). Dotychczasowy wierzyciel zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązanego, jaki wiązał go z dłużnikiem - innymi słowy przestaje być wierzycielem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim był ona w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkim związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem). Należy dodatkowo podkreślić, że skutkiem przelewu jest przejście na nabywcę także roszczenia o zaległe odsetki (art. 509 §2 k.c.).

Skutek przelewu polega na tym, że zmieniają się jedynie osoby stosunku zobowiązaniowego, a poza tym dotychczasowy stosunek prawny pozostaje taki sam, jaki istniał przed dokonaniem przelewu. W następstwie przelewu nie może się pogorszyć sytuacja dłużnika. Dlatego też zgodnie z art. 513 §1 k.c. „dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie" np. podniesienie zarzut przedawnienia.

Reasumując, zakład ubezpieczeń może „sprzedać" swoją przedawnioną ale istniejącą wierzytelność (uprawnienie do żądania zapłaty zaległej raty składki), zaś firma windykacyjna (nowy wierzyciel) może dochodzić nabytej wierzytelności przedawnionej, jednakże prawna skuteczność takiego działa będzie uzależniona, o czym była mowa powyżej, od tego czy dłużnik skutecznie podniesie zarzut przedawnienia roszczenia - na podstawie art. 513 §1 k.c. w zw. art. 117 § 2 i art. 819 § 1 k.c. W tym kontekście, za bardzo istotne uważamy szczegółowe zapoznanie się z treścią wezwania do zapłaty długu. Jego bowiem analiza powinna wskazać, kto jest właściwym dłużnikiem.

• Telefon z windykacji
  2012-01-17 22:57 wtorek ~ANTYWARTA | [+] odpowiedz
  Firma warta za pośrednictwem windykatora próbuje odemnie wyciągnąć 2 skladkę ubezpieczenia. W telefonicznej rozmowie pani ostro domagała sie potwierdzenia wypowiedzenia umowy ubezpieczenia sprzed kilk... czytaj dalej »
• Link4 wyłudza nienależne opłty OC (6)
  2011-03-26 13:58 sobota ~Aleksander Bielawski | [+] odpowiedz
  Link4 przez pare lat czeka, aż spokojny kierowca , bo nic niema na sumieniu pozbędzie sie potwierdzeń wpłaty, albo potwierdzenia z POCZTY, że wysłał wypowiedzenie umowy bo przechodzi do innego lepsze... czytaj dalej »
  Zobacz odpowiedzi (6)
• Tylko nie link 4 !
  2011-03-02 20:40 środa ~stefan | [+] odpowiedz
  ubezpieczajcie sie wszedzie tylko nie link 4 !!!